Hiện tượng Chính phủ Mỹ đóng cửa (Government Shutdown) là một sự kiện chính trị – kinh tế định kỳ, gây ra nhiều lo ngại không chỉ ở Mỹ mà trên toàn thế giới. Việc Chính phủ ngừng hoạt động một phần ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn công chức liên bang và các dịch vụ công, tiềm ẩn rủi ro đối với nền kinh tế. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân sâu xa, những tác động cụ thể và khi nào chính phủ Mỹ có thể mở cửa trở lại.
1. Vì Sao Chính Phủ Mỹ Đóng Cửa?
Nguyên nhân cốt lõi dẫn đến việc Chính phủ Mỹ đóng cửa là do Quốc hội Mỹ không thể thông qua luật ngân sách để cấp kinh phí cho các cơ quan liên bang hoạt động trước thời điểm kết thúc năm tài khóa (thường là ngày 30 tháng 9).
Cụ thể, việc đóng cửa xảy ra khi:
- Bế tắc chính trị lưỡng đảng: Quốc hội Mỹ bao gồm Hạ viện và Thượng viện, với sự chi phối của hai đảng lớn là Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa. Để một dự luật ngân sách được thông qua, nó cần nhận được sự đồng thuận của cả hai viện và chữ ký của Tổng thống.
- Tranh chấp về chi tiêu và chính sách: Các đảng thường sử dụng dự luật ngân sách như một đòn bẩy để thúc đẩy hoặc ngăn chặn các chính sách đối lập (ví dụ: vấn đề chăm sóc y tế, an ninh biên giới, viện trợ nước ngoài, hay cắt giảm/tăng thuế). Lần đóng cửa gần đây nhất (đầu tháng 10/2025), sự bế tắc chủ yếu xoay quanh việc không đạt được thỏa thuận về một dự luật chi tiêu tạm thời, với những bất đồng gay gắt về các vấn đề như gia hạn chính sách tín dụng thuế tăng cường của Đạo luật Chăm sóc y tế giá cả phải chăng (Affordable Care Act – Obamacare).
- Không đạt được thỏa thuận tạm thời (Continuing Resolution – CR): Khi không thể thông qua ngân sách đầy đủ cho cả năm, các nhà lập pháp cần phải thông qua một CR – một dự luật ngắn hạn nhằm duy trì mức chi tiêu hiện tại trong một khoảng thời gian nhất định (ví dụ 1-7 tuần) để có thêm thời gian đàm phán. Nếu CR này cũng bị bác bỏ, hoặc nếu thời hạn CR hết mà vẫn không có ngân sách mới, Chính phủ sẽ chính thức đóng cửa.
Tóm lại, Chính phủ Mỹ đóng cửa là hệ quả trực tiếp của sự chia rẽ và thiếu thỏa hiệp trong Quốc hội về các vấn đề tài chính và chính sách.
2. Tác Động Của Việc Chính Phủ Mỹ Đóng Cửa
Việc Chính phủ Mỹ ngừng hoạt động một phần có thể gây ra những hệ lụy đáng kể, từ cấp độ cá nhân đến toàn bộ nền kinh tế:
2.1. Tác động đến Công chức Liên bang và Dịch vụ Công
- Công chức nghỉ việc không lương: Hàng trăm nghìn công chức liên bang được coi là “không thiết yếu” sẽ bị buộc nghỉ việc tạm thời mà không được trả lương (furlough). Ước tính có khoảng 750.000 công chức bị ảnh hưởng, với tổng thiệt hại tiền lương hàng ngày lên tới hàng trăm triệu USD.
- Các dịch vụ bị gián đoạn:
- Công viên Quốc gia, Bảo tàng đóng cửa.
- Quá trình xử lý hồ sơ, cấp phép, và đăng ký bị chậm trễ (ví dụ: hồ sơ xin thị thực, hộ chiếu, vay vốn).
- Nhiều hoạt động của các cơ quan quản lý (như EPA, FDA) bị đình trệ.
- Các dịch vụ thiết yếu vẫn duy trì: Quân đội, cảnh sát biên giới, kiểm soát không lưu, dịch vụ bưu chính, An sinh Xã hội, Medicare và các hoạt động bảo vệ an ninh quốc gia vẫn tiếp tục nhưng có thể bị hạn chế nhân lực.
2.2. Tác động đến Kinh tế và Thị trường Tài chính
- Thiệt hại kinh tế: Các lần đóng cửa trước đây cho thấy tổng sản phẩm quốc nội (GDP) có thể bị giảm do sự sụt giảm trong chi tiêu của chính phủ và thu nhập của công chức. Mặc dù các công chức thường được trả lương hồi tố khi chính phủ mở cửa trở lại, việc mất một hoặc nhiều kỳ lương gây áp lực tài chính lớn cho gia đình họ, dẫn đến giảm chi tiêu tiêu dùng.
- Gián đoạn dữ liệu kinh tế: Các báo cáo kinh tế quan trọng, ví dụ như báo cáo việc làm hàng tháng, có thể bị hoãn hoặc hủy. Điều này gây khó khăn cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp và đặc biệt là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong việc đánh giá sức khỏe kinh tế và đưa ra các quyết định về chính sách tiền tệ (như lãi suất).
- Ảnh hưởng đến niềm tin: Việc chính phủ đóng cửa kéo dài làm xói mòn niềm tin của công chúng và giới đầu tư vào khả năng quản lý của chính phủ, gây ra sự bất định trên thị trường tài chính và làm chậm tăng trưởng kinh tế.
2.3 Tác động đến Việt Nam ra sao?
Tại Việt Nam vào hôm 1/10, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội và Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ tại TP HCM đã phát đi thông báo rằngdo “gián đoạn ngân sách của chính phủ” nên tài khoản Facebook chính thức của họ “sẽ không được cập nhật thường xuyên cho đến khi các hoạt động trở lại hoàn toàn bình thường, ngoại trừ các thông tin khẩn cấp liên quan đến an toàn và an ninh.”
Trung tâm Hoa Kỳ tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh – các không gian học tập và làm việc miễn phí – cũng sẽ tạm thời đóng cửa cho đến khi có thông báo mới.
Tuy nhiên, Đại sứ quán và Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ tại Việt Nam cũng cho biết các dịch vụ hộ chiếu và thị thực theo lịch hẹn tại Mỹ cũng như tại hai cơ quan này “sẽ vẫn tiếp tục được diễn ra trong thời gian gián đoạn ngân sách nếu tình hình cho phép” và hướng dẫn người đọc truy cập trang web của chính phủ Mỹ travel.state.gov để được cập nhật.
3. Khi Nào Chính Phủ Mỹ Mở Cửa Trở Lại?
Thời điểm Chính phủ Mỹ mở cửa trở lại hoàn toàn không thể xác định chính xác vì nó phụ thuộc hoàn toàn vào quá trình đàm phán chính trị.
- Điều kiện tiên quyết: Chính phủ sẽ mở cửa trở lại ngay sau khi Quốc hội thông qua được một dự luật chi tiêu (có thể là một CR ngắn hạn hoặc ngân sách đầy đủ cho cả năm tài khóa) và Tổng thống ký ban hành luật.
- Đàm phán là yếu tố quyết định: Quá trình đóng cửa sẽ kéo dài cho đến khi một trong hai đảng hoặc cả hai bên quyết định nhượng bộ để đạt được thỏa thuận. Thời gian đóng cửa có thể chỉ kéo dài vài ngày, hoặc có thể kéo dài kỷ lục như lần đóng cửa từ cuối năm 2018 đến đầu năm 2019, kéo dài tới 35 ngày.
- Dự đoán hiện tại (Đầu tháng 10/2025): Các nhà lập pháp đang tìm cách gia hạn chi tiêu tạm thời. Dự kiến, nếu áp lực công chúng và thiệt hại kinh tế gia tăng, các bên sẽ buộc phải quay lại bàn đàm phán. Hiện tại, chưa có thời hạn cụ thể nào được ấn định, và tình hình vẫn đang diễn biến phức tạp.
Các cơ quan nào còn hoạt động khi chính phủ Mỹ đóng cửa?
Khi Chính phủ Mỹ đóng cửa (government shutdown), hoạt động của các cơ quan chính phủ bị ảnh hưởng, nhưng không phải tất cả đều dừng lại. Việc nào tiếp tục và việc nào bị tạm dừng phụ thuộc vào việc liệu công việc đó có được coi là thiết yếu (essential) hoặc được tài trợ từ các nguồn khác (non-appropriated funds) hay không.
Dưới đây là chi tiết về Nhà Trắng, các Bộ ngành và các Đại sứ quán:
1. Nhà Trắng (White House)
- Vẫn làm việc, nhưng nhân sự giảm: Các nhân viên tại Nhà Trắng được coi là thiết yếu cho hoạt động của nhánh hành pháp, bao gồm cả đội ngũ giúp việc trực tiếp cho Tổng thống và Phó Tổng thống.
- Các hoạt động cốt lõi: Các chức năng an ninh, cố vấn chính sách cốt lõi và các nhiệm vụ liên quan đến bảo vệ tính mạng và tài sản vẫn tiếp tục.
- Nhân viên bị cho nghỉ tạm thời: Tuy nhiên, một số lượng lớn nhân viên không thiết yếu (non-essential) của Văn phòng Điều hành Tổng thống (Executive Office of the President) có thể bị cho nghỉ việc tạm thời (furlough) cho đến khi ngân sách được khôi phục.
2. Các Bộ ngành (Federal Agencies/Departments)
Hoạt động của các Bộ ngành bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất, nhưng các dịch vụ thiết yếu vẫn duy trì:
- Tiếp tục làm việc:
- An ninh Quốc gia và Luật pháp: Lực lượng quân đội, tuần tra biên giới, cảnh sát biển, FBI, CIA, Cơ quan An ninh Vận tải (TSA), kiểm soát không lưu vẫn làm việc.
- An sinh Xã hội và Y tế: Các dịch vụ thiết yếu như chi trả An sinh Xã hội (Social Security), Medicare, Medicaid vẫn tiếp tục.
- Dịch vụ Bưu chính: Bưu chính Hoa Kỳ (USPS) hoạt động độc lập và không bị ảnh hưởng.
- Tạm dừng hoặc bị hạn chế:
- Công viên Quốc gia, Bảo tàng: Các địa điểm như Bảo tàng Smithsonian thường đóng cửa hoặc hoạt động với nhân sự rất hạn chế.
- Nghiên cứu khoa học: Các dự án nghiên cứu tại các cơ quan như NASA, NIH (Viện Y tế Quốc gia) thường bị tạm dừng.
- Các dịch vụ hành chính: Xử lý các khoản vay mua nhà (FHA), các khoản vay cho doanh nghiệp nhỏ (SBA), hoặc các cuộc kiểm tra an toàn thực phẩm không khẩn cấp có thể bị chậm trễ hoặc tạm dừng.
3. Các Đại sứ quán và Lãnh sự quán Mỹ ở nước ngoài
Các Đại sứ quán và Lãnh sự quán Mỹ thường vẫn mở cửa và tiếp tục cung cấp các dịch vụ thiết yếu và dịch vụ được tài trợ bằng phí người dùng.
- Vẫn làm việc:
- Dịch vụ Lãnh sự (Visa và Hộ chiếu): Dịch vụ cấp thị thực (visa) và hộ chiếu thường vẫn tiếp tục vì chúng chủ yếu được tài trợ bằng phí thu từ người nộp đơn, không phải từ ngân sách phân bổ của Quốc hội. Tuy nhiên, tốc độ xử lý có thể bị chậm lại do nhân sự hỗ trợ bị cắt giảm.
- Hỗ trợ công dân Mỹ khẩn cấp: Các dịch vụ khẩn cấp cho công dân Mỹ ở nước ngoài vẫn tiếp tục hoạt động.
- Bị hạn chế:
- Các hoạt động công chúng/văn hóa: Các trung tâm văn hóa (như Trung tâm Mỹ), các chương trình trao đổi và các hoạt động công chúng không khẩn cấp có thể bị tạm thời đóng cửa hoặc đình chỉ.
- Truyền thông: Các Đại sứ quán thường thông báo sẽ ngừng cập nhật thường xuyên trên các kênh mạng xã hội hoặc website, ngoại trừ các thông báo về an toàn và an ninh khẩn cấp.
Khi Chính phủ Mỹ đóng cửa, các chức năng bảo vệ tính mạng, tài sản và an ninh quốc gia sẽ được ưu tiên và tiếp tục. Các dịch vụ khác được tài trợ bằng phí (như visa) cũng thường tiếp tục. Tuy nhiên, các hoạt động không thiết yếu (văn hóa, nghiên cứu, quản lý hành chính thông thường) sẽ bị đình chỉ, dẫn đến việc hàng trăm nghìn nhân viên liên bang bị cho nghỉ việc tạm thời (furlough) mà không được trả lương.
Các lần đóng cửa gần đây của chính phủ Hoa Kỳ
Dưới đây là tổng hợp các lần Chính phủ Mỹ đóng cửa gần đây nhất, thường xảy ra do sự bế tắc trong việc thông qua ngân sách tại Quốc hội:
| Thời Gian Đóng Cửa | Độ Dài | Tổng thống | Nguyên Nhân Chính |
| 01/10/2025 | Đang diễn ra | Donald Trump | Bế tắc giữa Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa về dự luật ngân sách tạm thời, với những bất đồng gay gắt về các vấn đề chính sách (ví dụ: liên quan đến chăm sóc y tế – Obamacare). |
| 22/12/2018 – 25/01/2019 | 35 ngày | Donald Trump | Tranh chấp về yêu cầu của Tổng thống Trump đòi Quốc hội cấp $5.7 tỷ USD để xây dựng bức tường biên giới với Mexico. Đây là lần đóng cửa dài nhất trong lịch sử Mỹ. |
| 09/02/2018 | Vài giờ (Dưới 1 ngày) | Donald Trump | Hạ viện không thể thông qua dự luật chi tiêu dài hạn sau khi Thượng viện thông qua một dự luật tạm thời, nhưng sau đó đã nhanh chóng đạt được thỏa thuận để mở cửa lại. |
| 20/01/2018 – 22/01/2018 | 3 ngày | Donald Trump | Bế tắc về dự luật chi tiêu tạm thời liên quan đến việc cấp ngân sách và vấn đề nhập cư (chương trình DACA). |
| 01/10/2013 – 17/10/2013 | 16 ngày | Barack Obama | Đảng Cộng hòa tại Hạ viện phản đối và tìm cách bãi bỏ hoặc trì hoãn việc cấp ngân sách cho Đạo luật Chăm sóc Y tế Giá cả phải chăng (Obamacare). |
Lưu ý quan trọng:
- “Đóng cửa” (Shutdown) xảy ra khi Quốc hội không thông qua được dự luật chi tiêu hoặc dự luật gia hạn chi tiêu tạm thời (Continuing Resolution – CR) trước thời điểm ngân sách hiện tại hết hạn (thường là nửa đêm ngày 30 tháng 9).
- Lần đóng cửa năm 2025 là lần đóng cửa đầu tiên sau 6 năm, kể từ lần kỷ lục 35 ngày vào giai đoạn 2018-2019.
- Nguyên nhân chủ yếu luôn xoay quanh sự bế tắc chính trị lưỡng đảng về các vấn đề tài chính và chính sách ưu tiên.
Kết Luận
Chính phủ Mỹ đóng cửa là một cuộc khủng hoảng chính trị mang tính hệ thống, phản ánh sự đối đầu sâu sắc giữa các đảng phái tại Quốc hội. Mặc dù các dịch vụ thiết yếu vẫn được duy trì, nhưng sự kiện này gây thiệt hại đáng kể cho công chức, làm gián đoạn các dịch vụ công và tạo ra sự bất ổn cho nền kinh tế. Việc mở cửa trở lại chỉ xảy ra khi các nhà lập pháp tìm thấy tiếng nói chung và hoàn thành nghĩa vụ cơ bản là cấp ngân sách cho Chính phủ liên bang hoạt động.